Gallstone Disease
سنگ های کیسه صفرا (Gallstones) ته مانده سخت شده مایعات دستگاه گوارش بوده که در کیسه صفرا شکل می گیرند. کیسه صفرا اندامی کوچک و گلابی شکل در سمت راست شکم و زیر کبد می باشد. کیسه صفرا حاوی مایعی گوارشی بوده که به آن صفرا، زرداب و یا زهره گفته می شود و کیسه صفرا آنرا به روده کوچک ترشح می کند.
سنگ های کیسه صفرا در اندازه ها مختلفی موجوداند و می توانند به کوچکی یک شن و یا به بزرگی یک توپ گلف باشند. بعضی از افراد فقط یک سنگ کیسه صفرا در کیسه صفرایشان داشته درحالیکه بعضی ها ممکن است چند سنگ داشته باشند.
علائم سنگ کیسه صفرا
سنگ های کیسه صفرا ممکن است هیچ نشانه ای از خود نشان ندهند. ار سنگ کیسه صفرا در یک مجرا قرار گرفته و باعث گرفتگی شود، علایم و نشانه های آن شامل:
- درد ناگهانی، سریع و تشدید شونده در سمت راست و بالای شکم
- درد ناگهانی، سریع و تشدید شونده در مرکز شکم و دقیقا زیر استخوان سینه
- درد بین تیغه های شانه
- درد در شانه سمت راست
- زردشدن صورت و سفیدی چشم ها
- تب
ممکن است دردهای سنگ کیسه صفرا بین چند دقیقه تا چندین ساعت طول بکشید. اگر دچار هریک از علایم سنگ کیسه صفرا شدید به پزشکتان مراجعه نمایید.
دلایل بوجود آمدن سنگ کیسه صفرا
دلیل بوجود آمدن سنگ کیسه صفرا دقیقا معلوم نیست، اما پزشکان معتقد اند:
- کلسترول زیاد درون صفرا: به طور معمول صفرای شما حاوی مقادیر موردنیاز برای مواد شیمیایی برای حل کردن کلسترول ترشح شده از کبد شما دارد. اما اگر کبد شما چربی بیشتر از آنچه صفرای شما بتواند حل کند ترشح نماید، کلسترول اضافی ممکن است تشکیل کریستال و در نتیجه سنگ دهد.
- بیلی روبین زیاد درون صفرا: بیلی روبین ماده ای شیمیایی بوده و زمانیکه بدن شما سلول های قرمز را حل می کند، ترشح می شود. بعضی از مشکلات و بیماری ها باعث ترشح میزان زیاد بیلی روبین شده و درنتیجه بیلی روبین زیادی تشکیل سنگ کیسه صفرا می دهد.
- کیسه صفرای شما بدرستی تخلیه نشود: اگر کیسه صفرای شما کاملا خالی نشود، صفرا غلیظ شده و شروع به تشکیل سنگ می نماید.
- کاهش وزن سریع: این نوع کاهش وزن که درنتیجه یک رژیم غذایی کم کالری و یا بعد از جراحی های چاقی رخ می دهد، نیز می تواند باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا بشود.
انواع سنگ های کیسه صفرا
سنگهایی که می توانند در کیسه صفرا تشکیل شوند، شامل:
- سنگ های کلسترولی: این نوع سنگ ها متداول ترین سنگهایی هستند که در کیسه صفرا تشکیل شده و بیشتر مواد تشکیل دهنده آنها کلسترول می باشد.
- سنگ های رنگ دانه ای: این نوع سنگ ها برنگ قهوه ای تیره و یا سیاه بوده و بیشتر مواد تشکیل دهنده آنها بیلی روبین می باشد.
عوامل تشدید کننده:
عواملیکه باعث تشدید خطر ایجاد سنگ کیسه صفرا می شوند، شامل:
- زن بودن
- سن بالای ۶۰ سال
- چاقی و یا اضافه وزن
- باردار بودن
- رژیم غذایی پرچربی
- رژیم غذایی پرکلسترول
- رژیم غذایی کم فیبر
- سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کیسه صفرا
- ابتلا به دیابت
- کاهش وزن سریع
- استفاده از داروهای کاهش کلسترول
- مصرف داروهایی که حاوی استروژن هستند
درمان سنگ کیسه صفرا
سنگ های کیسه صفرایی که علامتی از خود نشان نمی دهند و موقع سی تی اسکن برای سایر بیماری ها کشف می شوند عموما نیازی به درمان ندارند. برای سایر سنگ ها درمان ها شامل:
- جراحی برای برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی):
پزشکتان از این جراحی برای برداشت کل کیسه صفرا استفاده می کند چراکه سنگ کیسه صفرا معمولا بازگشت کننده می باشد. زمانیکه کیسه صفرای شما برداشته شود مشکلی در زندگی عادی شما ایجاد نشده و فقط ممکن است دچار اسهال شده که این بیماری هم ممکن است دائمی نباشد.
- درمان دارویی برای حل کردن کیسه صفرا:
بعضی از داروهای نیز ممکن است به حل شدن کیسه صفرا کمک نمایند. البته برای تاثیر این داروها زمان زیادی از چندماه تا ۲ سال وقت لازم است و معمولا زمانی انجام می شود که فرد شرایط جراحی نداشته باشد.
همچنین بسته به نظر پزشک از لاپاروسکوپی هم برای حل کردن و برداشتن سنگ ها استفاده می شود.
پیشگیری از سنگ کیسه صفرا
با رعایت موارد زیر خطر ایجاد سنگ در کیسه صفرا در شما کاهش می یابد:
- وعده های غذایی را رد نکنید – رد کردن وعده های غذایی و اجتناب از غذا خوردن خطر ایجاد سنگ کیسه صفرا را افزایش می دهد.
- کاهش وزن آرام – اگر لازم است وزن کم کنید، آرام این کار را انجام دهید. کم کردن نیم تا یک کیلوگرم در هفته میزان مناسبی می باشد.
- وزن مناسبی حفظ نمایید – چاقی و اضافه وزن باعث افزایش خطر سنگ کیسه صفرا می شود. سعی کنید با کاهش کالری مصرفی و ورزش کردن به تناسب اندام برسید و بعد از رسیدن به تناسب اندام با رژیم غذایی سالم و ورزش منظم تناسب اندام و سلامتی خود را حفظ نمایید.